Zabytki architektury

• Szlak Architektury Drewnianej:

1. Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie

Powstał w 1968 r. w celu gromadzenia, zachowania i udostępnienia zwiedzającym przykładów budownictwa drewnianego charakterystycznego dla Zachodniej Małopolski. Jest tu zagroda wiejska obejmująca dom mieszkalny połączony z oborą, stajnią, stodołą i spichlerzem. Osobliwością są stodoły sześcio lub ośmioboczne wznoszone w konstrukcji zrębowej na tzw. „jaskółczy ogon".

W domach krytych słomą lub gontem znajduje się pełne wyposażenie, jakiego używała ludność w XIX wieku.

Jednym z najciekawszych obiektów jest kościół przeniesiony z Ryczowa pochodzący z XVI wieku i dzwonnica drewniana z Nowej Góry z 1770 roku. Nie mniej interesujący jest zespół obiektów mieszkalnych obrazujących architekturę małomiasteczkową i podmiejską. Warto również zwrócić uwagę na chałupę sołtysa, kuźnię i olejarnię oraz zrekonstruowaną i czynną karczmę z Minogi, w której serwuje się jeszcze m. in. tradycyjne potrawy. Znakomitym dopełnieniem ówczesnego wyglądu wsi i miasteczek jest zrekonstruowany drewniany dwór z Drogini, wzniesiony przez Adama Jordana ok. 1730 r.

2.Zabytkowy zespół urbanistyczny Alwernia-Rynek - XVIII i XIX wieczne domy podcieniowe, park z grupą wielowiekowych dębów otaczających kapliczkę

• Zamek w Lipowcu - Wybudowana w XIII wieku i przebudowana wielokrotnie warownia w swoim czasie służyła za więzienie.

Położony na szczycie wzgórza porośniętego lasem nad wsią Babice w Wygiełzowie. Wybudowana w XIII wieku i przebudowana wielokrotnie warownia w swoim czasie służyła za więzienie.  Zamek składa się z trzech zasadniczych elementów:

• zespołu zabudowy zamku górnego zgrupowanego wokół niewielkiego dziedzińca,

• zespołu przedbramia rozlokowanego na spadku terenu, na południe od zamku górnego,

• przedzamcza rozciągającego się na południowy wschód od zamku górnego.

Z wieży zamkowej rozciąga się wyjątkowo piękna panorama. Widać pobliskie wzniesienia - Grodzisko i Bukowicę, malowniczą dolinę Wisły, Kotlinę Oświęcimską oraz wzniesienia Karpat Zewnętrznych , a w oddali Tatry.

• Zespół Pałacowo – Parkowy w Młoszowej. Obiekt wybudowany w stylu neogotyckim, składa się z części pałacowej oraz przyległej do niej kaplicy.

Najstarsze wzmianki pochodzą z XIV wieku. Obiekt wybudowany w stylu neogotyckim, składa się z części pałacowej oraz przyległej do niej kaplicy. Do chwili obecnej zachował się w kształcie nadanym mu podczas przebudowy na przełomie XVIII i XIX w. przez Kajetana Florkiewicza i jego syna Juliusza. 

Pałac położony jest na terenie 17-hektarowowego parku ze starym drzewostanem, otoczony jest murem z basztą i Bastionem Belwederskim. W 1998 r. Zespół Pałacowo-Parkowy w Młoszowej stał się własnością Akademii Ekonomicznej im. K. Adamieckiego
w Katowicach. Ośrodek zostanie przystosowany do prowadzenia różnych form kształcenia

• Dwór Zieleniewskich w Trzebini - rodowodem sięga  XIII wieku.

Ostatnimi właścicielami byli Paulina i Marian Zieleniewscy, których nazwisko do dnia dzisiejszego pozostało w nazwie Dworu. Dwór  posiada wiele charakterystycznych cech dla staropolskich dworów m.in.: łamany dach polski oraz czterokolumnowy portyk od strony zajazdu. Obecnie jest on siedzibą instytucji kultury organizującej liczne koncerty, wystawy i spotkania z ciekawymi ludźmi. Dwór Zieleniewskich oferuje także pokoje gościnne  o wysokim standardzie,  a w stylowych piwnicach znajduje się restauracja i kawiarnia.

• Zespół kamieniczek Rynku - XIX w. i początku XX w., najstarsza kamienica z XVIII w.,i Układ urbanistyczny zachowanego średniowiecznego Rynku w Chrzanowie

• Zabytkowy Lamus dworski - budynek z końca XVI w., w części zbudowany z miejscowego kamienia. Obecnie siedziba Muzeum w Chrzanowie,

• Klasycystyczny pałac z XVIII/XIX wieku w Płazie

• Zespół parkowo – pałacowy w Porębie Żegoty z rozległym parkiem krajobrazowym z XIX wieku uznanym za zabytek przyrody.